Γράφει ο Δρ Κυριάκος Πλατρίτης Κλινικός Ψυχολόγος – Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής
Ένα χαρμόσυνο γεγονός όπως οι γιορτές των Χριστουγέννων μπορεί να επιφέρει μελαγχολικές κρίσεις. Ωστόσο, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται υπάρχει ψυχολογική εξήγηση.
Η εμπορικοποίηση των χριστουγεννιάτικων γιορτών, τυπικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων παγκοσμιοποιημένων κοινωνιών στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η δική μας, επιτείνει την γιορτινή ατμόσφαιρα για να μεγιστοποιήσει το καταναλωτικό κέρδος. Από τις αρχές του Δεκέμβρη οι δρόμοι στολίζονται, τα δημόσια κτήρια φωτίζονται, οι βιτρίνες των καταστημάτων πλημυρίζουν από κάθε λογής αστραφτερά μπιχλιμπίδια και πράγματα. Όλοι φοράνε τα γιορτινά τους, τα παιδιά τραγουδούν τα κάλαντα, χαρωπές φωνές και μουσικές ηχούν παντού, συμπαθητικοί Αη Βασίληδες σουλατσάρουν καμαρωτοί και χαιρετούν. Πως είναι δυνατόν μια τέτοια περίοδος να προκαλεί καταθλιπτική διάθεση;
Καταρχήν, υπάρχουν άνθρωποι που η καθημερινή βιοπάλη και η τριβή με τη ρουτίνα της δουλειάς, του σπιτιού και των τακτικών οικογενειακών υποχρεώσεων τους αποπροσανατολίζει από το προσωπικό νόημα της ζωής. Οι γιορτές είναι ένα διάλειμμα αλλά και μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να στραφούν προς τον εαυτό τους και να συνειδητοποιήσουν πως εξελίσσεται η ζωή τους. Μάλιστα, αρκετοί άνθρωποι τις τελευταίες ημέρες κάθε χρόνου καταπιάνονται με ένα προσωπικό ή οικογενειακό ετήσιο απολογισμό. Όσοι απ’ αυτούς αντικρίζουν μια εικόνα που τους δυσαρεστεί είναι ευάλωτοι στο άγχος και τη μελαγχολία.
Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι που αδυνατούν πλέον να απολαύσουν τις καθιερωμένες γιορτινές τους συνήθειες. Η εκτεταμένη οικονομική κρίση που μαστίζει τον τόπο μας και άλλα μέρη της γης στερεί από πολλούς τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν όσα συνήθιζαν να εκπληρώνουν κατά την περίοδο των εορτών. Άλλοι πήγαιναν ταξίδια αναψυχής, άλλοι προσέφεραν αβασάνιστα ακριβά δώρα στον εαυτό τους και στους αγαπημένους τους, άλλοι απολάμβαναν τις ρεβεγιόν σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης. Όμως, η βίαιη φτωχοποίηση εξαναγκάζει σε περικοπές που πλήττουν μεταξύ άλλων πολλές από τις σύγχρονες εορταστικές συνήθειες δημιουργώντας αισθήματα στέρησης και ματαίωσης που βαθμιαία οδηγούν τους πιο ευάλωτους ανθρώπους στη μελαγχολία.
Τα Χριστούγεννα είναι η γιορτή που παραδοσιακά ταυτίζεται με εκδηλώσεις αγάπης, χαράς και προσφοράς. Τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας βρίσκουν την ευκαιρία να συναντηθούν, να ανταλλάξουν ευχές και δώρα, να κουβεντιάσουν για τα νέα τους και να διασκεδάσουν. Η αίσθηση της ευτυχίας και της οικογενειακής θαλπωρής είναι εντονότερη από κάθε άλλη περίοδο του χρόνου. Παρόλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι που κατά τις χριστουγεννιάτικες γιορτές αισθάνονται οδύνη. Είναι αυτοί που πενθούν ένα αγαπημένο πρόσωπο που η απουσία του την περίοδο των εορτών γίνεται ακόμη πιο βαριά. Είναι αυτοί που διαμένουν μακριά από την οικογένειά τους και τη νοσταλγούν. Άλλοι έχουν παλιές ενδοοικογενειακές διαφορές και παρεξηγήσεις που τους παρεμποδίζουν να συνευρεθούν ευχάριστα με κάποιους στενούς συγγενείς τους. Άλλοι αισθάνονται άβολα για την κατάστασή τους και στεναχωριούνται όταν κατά τις εορταστικές οικογενειακές συνάξεις συγκρίνονται με άλλους συγγενείς π.χ. ο ξάδελφος βρήκε δουλειά εσύ ακόμη, η ξαδέλφη αρραβωνιάστηκε εγώ είμαι ακόμη μόνη κ.ο.κ.
Τι χρειάζεται να προσέξουμε και τι μπορούμε να κάνουμε. Ας προγραμματίσουμε από νωρίς τις εορταστικές μας διακοπές ζυγίζοντας προσεκτικά τα δεδομένα μας και θέτοντας ρεαλιστικές προσδοκίες ώστε να αποφύγουμε απογοητεύσεις και ματαιώσεις. Όσοι δεν είμαστε πλέον σε θέση οικονομικά να απολαύσουμε τα Χριστούγεννα τις αγαπημένες μας συνήθειες μπορούμε να πειραματιστούμε με εναλλακτικές ανέξοδες δραστηριότητες. Η ενασχόληση με τη φύση και τις τέχνες, η επίσκεψη σε ένα μέρος που πάντα θέλαμε να πάμε άλλα συνεχώς το αναβάλλαμε, η ανάγνωση ενός καλού βιβλίου ξεχασμένου στο ράφι της βιβλιοθήκης μας είναι απλές και εύκολες πράξεις που θα μπορούσαν να μας προσφέρουν μεγάλη ικανοποίηση. Η πνευματικότητα και ο εθελοντισμός επίσης βοηθούν. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ακόμη ότι οι καταχρήσεις στο φαγητό και το ποτό δεν πρόκειται να αναπληρώσουν τα κενά και τις στερήσεις που αντιμετωπίζουμε κατά την περίοδο των εορτών αλλά, αντιθέτως, θα επιδεινώσουν ακόμη περισσότερο τη δυσφορία και τη μελαγχολική διάθεση που βιώνουμε. Τέλος, όσοι παρακολουθούνται από ψυχολόγους και ψυχίατρους ποτέ να μην ακυρώνουν το ραντεβού που έχουν αμέσως πριν ή μετά τις γιορτές.
Συμπερασματικά, υπάρχουν άνθρωποι που βιώνουν τις γιορτινές ημέρες ως μια απόδραση από τη ρουτίνα της καθημερινότητας η οποία όμως τελικά τους εγκλωβίζει σε μια ατμόσφαιρα που τους φέρνει αμεσότερα αντιμέτωπους με οδυνηρές πτυχές της ζωής τους και τους καταθλίβει. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να προετοιμάζονται καλύτερα ώστε να αποφύγουν τον κίνδυνο της ‘κατάθλιψης των Χριστουγέννων’ και στις πιο σοβαρές περιπτώσεις να λαμβάνουν έγκαιρα επαγγελματική ψυχολογική συμβουλή.
