8. Υπάρχουν αρκετοί ψυχολόγοι στην Κύπρο;

Συμπεράσματα σχετικά με τον πληθυσμό των ψυχολόγων στην Κύπρο μπορούν να αντληθούν κυρίως από τα αρχεία που τηρούν τα επαγγελματικά σωματεία των ψυχολόγων καθώς και το Συμβούλιο Εγγραφής Ψυχολόγων. Παλαιότερα, υπήρχε και ένας κατάλογος ψυχολόγων που τηρούσε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, ο οποίος όμως έχει καταργηθεί.

Σύμφωνα με το Μητρώο που τηρεί ο Έφορος του Συμβουλίου Εγγραφής Ψυχολόγων Κύπρου, τον Αύγουστο του 2015 οι ψυχολόγοι στο «Μητρώο Πτυχιούχων Ψυχολόγων» ανέρχονταν στους 593. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μερικοί ψυχολόγοι να κατέχουν πτυχίο και να μην γράφτηκαν στο μητρώο αυτό. Από τους 593 οι 316 ψυχολόγοι πέτυχαν και την εγγραφή τους στο «Μητρώο Ειδικών Ψυχολόγων», δηλαδή των ψυχολόγων που κατέχουν νομικά κατοχυρωμένη επαγγελματική ειδικότητα που τους επιτρέπει να διατηρούν δικό τους γραφείο και να παρέχουν εξειδικευμένη ψυχολογική φροντίδα ή να εργάζονται σε ειδικές ψυχολογικές υπηρεσίες δημόσιων ή ιδιωτικών οργανισμών. Όμως, να σημειώσουμε ότι από τους 316 ειδικούς ψυχολόγους μόνο 286 είναι αδειούχοι, δηλαδή έχουν σε ισχύ επαγγελματική άδεια ψυχολόγου (πιθανώς για λόγους μετανάστευσης ή αλλαγής επαγγέλματος). Οι 286 αδειούχοι ειδικοί ψυχολόγοι κατανέμονται ως εξής: 148 είναι κλινικοί ψυχολόγοι, 92 είναι σχολικοί/εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι, 44 είναι συμβουλευτικοί ψυχολόγοι και 2 δικανικοί ψυχολόγοι.

Σήμερα, η αναλογία των αδειούχων ψυχολόγων στην Κύπρο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό υπολογίζεται σε 32 ψυχολόγους ανά 100 χιλιάδες κατοίκους και αποτελεί αναλογία που κατατάσσεται στις υψηλότερες παγκοσμίως. Σύμφωνα με μια μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2012 στην κορυφή της κατάταξης των χωρών με υψηλή αναλογία ψυχολόγων ανά 100 χιλιάδες κατοίκους ήταν η Αυστραλία με 62, η Γαλλία με 50, ο Καναδάς με 46, η Ελβετία με 41 και η Ισλανδία με 32. Μάλιστα την ίδια χρονιά η μελέτη του Modesto Alfonso και των συνεργατών του κατέδειξε ότι η Αργεντινή κατέχει τα σκήπτρα παγκοσμίως με 202 ψυχολόγους ανά 100 χιλιάδες κατοίκους.

Επομένως, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι παρότι η ψυχολογία συνεχίζει να είναι μια από τις πιο ελκυστικές σύγχρονες επιστήμες, εντούτοις τα περιθώρια επαγγελματικής αποκατάστασης των ψυχολόγων στην Κύπρο στενεύουν πολύ επειδή έχουμε ήδη πολλούς ψυχολόγους.

7. Ποιο είναι το πρωταρχικό δικαίωμα κάθε προσώπου που προσέρχεται σ’ ένα κέντρο για λήψη φροντίδας υγείας;

Αποτελεί νομική υποχρέωση κάθε ψυχολόγου όπως και κάθε άλλου επαγγελματία υγείας που είναι αρμόδιος για τη λειτουργία κέντρου ή γραφείου που παρέχει φροντίδα υγείας να εξασφαλίζει ότι κάθε εξυπηρετούμενος πληροφορείται χωρίς χρονοτριβή από την έναρξη της φροντίδας του για τα εξής δεδομένα: (α) Την ταυτότητα και την επαγγελματική θέση όλων όσων του παρέχουν φροντίδα υγείας. (β) Για τους κανονισμούς που αφορούν τους όρους και τις διαδικασίες που σχετίζονται με τη φροντίδας υγείας που θα του παρασχεθεί.

Πηγή: Πλατρίτης Κ. 2015 Περί τήρησης αρχείου και σύνταξης γνωμάτευσης. Αρχείο Κυπριακού Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας

6. Μία άγαμη γυναίκα 45 χρονών προσήλθε....

Μία άγαμη γυναίκα 45 χρονών προσήλθε στο νοσοκομείο συνοδευόμενη από τους γονείς της. Κατά την διάρκεια του προηγούμενου έτους είχε αρχίσει να πιστεύει ότι οι γονείς της και κάποιοι τοπικοί παράγοντες συνωμοτούσαν για να την πείσουν να τους μεταβιβάσει ένα οικόπεδο που της ανήκε. Άρχισε να κατηγορεί αυτούς τους παράγοντες πως έβαζαν ουσίες στο φαγητό της με αποτέλεσμα να εμφανίσει τριχόπτωση και περιοδοντίτιδα. Έγραψε πολυάριθμες επιστολές τις οποίες απέστειλε στον δήμαρχο και σε βουλευτές της επαρχίας της περιγράφοντας τα παράπονά της για όσα πίστευε ότι γινόντουσαν σε βάρος της. Παρόλα ταύτα, συνέχιζε να εργάζεται αποτελεσματικά στη δουλειά της ως ελεγκτής φορολογικών δηλώσεων. Μέχρι τότε δεν είχε αποταθεί και δεν έλαβε φροντίδα από επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Η συμπεριφορά της δεν μαρτυρούσε την παρουσία αντιληπτικών διαταραχών όπως ψευδαισθήσεις και δεν εμφάνιζε δυσκολίες στον ειρμό της σκέψης της.

Από τις διαγνώσεις που ακολουθούν ποια ταιριάζει περισσότερο στο αφήγημα;

α. Παρανοειδής σχιζοφρένεια

β. Παραληρητική διαταραχή

γ. Σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή

δ. Βραχεία ψυχωτική διαταραχή

Η απάντηση αποτυπώνεται στη φωτογραφία

5. Κουτσοί στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα. Μάθετε την ιστορία της φράσης αυτής.

Ο Άγιος Παντελεήμονας ήταν διαπρεπής ιατρός των πρώτων βυζαντινών χρόνων που καταγόταν από εύπορη οικογένεια της Νικομήδειας της Μικράς Ασίας. Διετέλεσε ιατρός της αυλής του Αυτοκράτορα Διοκλητιανού και εξειδικευόταν στην οφθαλμολογία, την ψυχιατρική και τη νευρολογία, τρεις ειδικότητες που συχνά συνδυάζονταν μαζί εκείνη την εποχή. Αρχικά ονομαζόταν Παντολέων αλλά όταν εκχριστιανίστηκε μετονομάστηκε σε Παντελεήμονα. Ασκούσε συχνά «ανάργυρη ιατρική», δηλαδή παρείχε δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες, ενώ όταν η οικογενειακή περιουσία περιήλθε στην κατοχή του την ξόδεψε για να βοηθήσει πολλούς φτωχούς. Ελεούσε του πάντες όπως εξηγεί και το όνομα Παντελεήμων γι’ αυτό και παρέμεινε διαμέσου των αιώνων χαρακτηριστική η φράση «κουτσοί στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα. Φονεύτηκε το 305 μ.Χ. και ως αιτία πιστεύεται πως ήταν ο φθόνος κάποιων ομότεχνών του για την κοινωφελή του δράση.   

Πηγή: Πλατρίτης Κ. (2013). Ψυχοθεραπευτικές πρακτικές από την Αρχαιότητα στο κατώφλι του 20ου αιώνα. Αρχείο Κυπριακού Ινστιτούτου Ψυχοθεραπείας

4. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της παραίσθησης και της ψευδαίσθησης;

Καταρχήν πρόκειται για δύο έννοιες που χρησιμοποιούνται στην εξέταση της ψυχικής κατάστασης, οι οποίες διευκολύνουν τους ψυχολόγους και τους ψυχίατρους στη διάγνωση ορισμένων ψυχικών διαταραχών. Ψευδαίσθηση υπάρχει όταν βιώνουμε αισθητηριακή αντίληψη χωρίς εξωτερικό ερέθισμα π.χ. να ακούμε να φωνάζουν το όνομά μας ενώ βρισκόμαστε σ’ ένα ήσυχο δωμάτιο. Παραίσθηση υπάρχει όταν παρερμηνεύουμε υπαρκτά αισθητηριακά ερεθίσματα π.χ. να θροΐζουν τα φύλλα ενός δέντρου από τον άνεμο και εμείς να ακούμε να φωνάζουν το όνομά μας. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται ώστε να μην συγχύσουμε τις παραληρητικές ιδέες, οι οποίες αποτελούν προβλήματα στη λειτουργία της σκέψης, με την παραίσθηση και τη ψευδαίσθηση, οι οποίες υπενθυμίζουμε ότι είναι προβλήματα στη λειτουργία της αντίληψης.

3. Γνωρίζετε τι είναι το Σχέδιο Δέλτα του Κούρρη;

Πρόκειται για μια καινοτόμα ψυχοεκπαιδευτική παρέμβαση που σχεδιάστηκε με αφορμή την οικονομική κρίση στην Κύπρο και εφαρμόζεται σε ομάδες παιδιών ηλικίας 6 με 12 ετών για να αναχαιτίσει τις ψυχικές επιπτώσεις της φτωχοποίησης στην οικογενειακή συνοχή και ευτυχία. Βασίζεται επιστημονικά σε ορισμένες από τις αρχές ενός μοντέλου ψυχοθεραπείας που ονομάζεται «μυθευτική». Η βασική ιδέα είναι να δώσει στα παιδιά την ευκαιρία να ψυχαγωγηθούν με δράσεις που δεν είναι χρηματοβόρες, να ανακαλύψουν αυτές που τους ταιριάζουν περισσότερο και να τις μεταφέρουν στην οικογένεια με τρόπο που να ενσωματωθούν στην οικογενειακή ψυχαγωγία. Οι κύριες ψυχαγωγικές δράσεις με τις οποίες τα παιδιά έρχονται σε επαφή στην παρέμβαση είναι διάφορα παραδοσιακά ομαδικά παιχνίδια, εξερεύνηση στη φύση, κατασκευές από φυσικά ή ανακυκλώσιμα υλικά, ψυχαγωγία μέσω των τεχνών, δημιουργική γραφή και αφήγηση κ.α.

Σχετική αρθρογραφία

1.       Platrites, K.N., Christodoulou, V. & Pashia C. (2015) Natural resources as means of discovering preferences and adaptive behaviours for children affected by an economic recession. 14th European Congress of Psychology, Linking Technology and Psychology: Feeding the Mind, Energy of Life. Milan July 7 – 10, 2015.

2.       Platrites, Κ.Ν. & Christodoulou V. (2014) A short-term child intervention using "Mytheutiki" integrative model to enhance family cohesion in Cyprus`economic crisis. 30th Annual Meeting of Society for the Exploration of Psychotherapy Integration “Psychotherapy Integration in the Trenches: How Psychotherapy Integration is Put into Practice”, Montreal, Canada April 11th -13th, 2014, p.22.

3.       Βασιλείου, Π., Πασιά Χ. & Πλατρίτης, Κ.Ν. (2013) Κοινοτική ψυχολογική παρέμβαση συνθετικής προσέγγισης σε παιδιά: Στο Δέλτα του Κούρρη. 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογίας Κύπρου: «Νους, Εγκέφαλος και Θεραπείας στη Σύγχρονη Κοινωνία», Λευκωσία 5-7 Ιουλίου 2013, σ.22.

2. Ξέρατε ότι στην Κύπρο υπάρχει νομοθεσία που υποχρεώνει ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές να τηρούν ξεχωριστό αρχείο για κάθε πρόσωπο στο οποίο παρέχουν επαγγελματική φροντίδα;

Στην Κύπρο υπάρχουν δύο κύριες νομοθεσίες που περιγράφουν την υποχρέωση όλων των επαγγελματιών στον τομέα της φροντίδας της υγείας, συμπεριλαμβανομένων και των ψυχολόγων και των ψυχοθεραπευτών να τηρούν αρχείο για τα πρόσωπα που εξυπηρετούν ως επαγγελματίες. Πρόκειται για τον Περί της Κατοχύρωσης και της Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ασθενών Νόμο και τον Περί Επεξεργασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (Προστασία του Ατόμου) Νόμο. Σύμφωνα με τους νόμους αυτούς, όσοι παρέχουν υπηρεσίες υγείας συμπεριλαμβανομένης και της ψυχικής φροντίδας και προέρχονται από ρυθμισμένο με νόμο επάγγελμα όπως λ.χ. η ψυχολογία, αλλά και όσοι προέρχονται από επάγγελμα που αναγνωρίζεται αλλά δεν είναι ρυθμισμένο με νόμο, όπως λ.χ. η ψυχοθεραπεία, είναι υποχρεωμένοι να τηρούν ξεχωριστό αρχείο για κάθε πρόσωπο που εξυπηρετούν. Στο αρχείο αυτό οφείλουν να καταγράφουν στοιχεία για την ταυτότητα του εξυπηρετούμενου, το ιστορικό του, την παρούσα του κατάσταση και την πορεία της θεραπείας του. Μάλιστα κάτω από ορισμένες συνθήκες οι επαγγελματίες υγείας είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν αντίγραφο του περιεχομένου του αρχείου στον εξυπηρετούμενο ή σε νόμιμο αντιπρόσωπό του. Παραβίαση ή παραμέληση στην εφαρμογή των προνοιών αυτών από επαγγελματίες υγείας παρέχει το δικαίωμα στους εξυπηρετούμενους να προσφύγουν στον Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και/ή στην Επιτροπή Εποπτείας και Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ψυχικά Ασθενών και/ή στις Επαρχιακές Επιτροπές Δικαιωμάτων των Ασθενών. (περισσότερα βλ. Πλατρίτης Κ. 2015 Περί τήρησης αρχείου και σύνταξης γνωμάτευσης)

1. Ξέρατε ότι στη Λιβαδιά της Βοιωτίας βρίσκεται ένα από τα αρχαιότερα θεραπευτήρια του κόσμου;

Πρόκειται για το περίφημο Τροφώνειο. Ιδρύθηκε από τον Σάωνα περί το 800 πχ και λειτούργησε ασταμάτητα για 1200 χρόνια μέχρι που απαγορεύτηκε η λειτουργία του κατά τους πρώτους βυζαντινούς χρόνους. Ήταν ασκληπιείο, δηλαδή ιατροφιλοσοφικό κέντρο που εξειδικευόταν σε ολιστικές θεραπείες για βελτίωση της ευεξίας αλλά και για την αντιμετώπιση ψυχικών και σωματικών παθήσεων. Κύριες μέθοδοι ήταν τα κρύα λουτρά σε ιαματικές πηγές, η πνευματική άσκηση, η ψυχική φροντίδα, η κρεατοφαγία, η σωμασκία, οικογενειακή συμβουλευτική και η ήπια ηλεκτροσπασμοθεραπεία προκαλούμενη από ένα πρωτοφανές για την εποχή ηλιοθερμικό σύστημα παραγωγής ενέργειας. Οι επισκέπτες διέμεναν για όσο καιρό διαρκούσε η περίθαλψή τους σε ξενώνα που βρισκόταν σε μια κατάφυτη κοιλάδα που τη διέσχιζε και τη δρόσιζε το ποτάμι Έρκυνα (βλ. Πλατρίτης, Κ. 2010, Κουρέτας, Δ. 1968).